Mogelijkheden en keerzijden van de digitale muziekindustrie

Mogelijkheden en keerzijden van de digitale muziekindustrie, [1] door Marten Timan, 24 juni 2006.

URL = http://open-media.nl/marten/2006/06/24/mogelijkheden-en-keerzijden-van-de-digitale-muziekindustrie/.

Mogelijkheden en keerzijden van de digitale muziekindustrie

De snelheid en het gemak van het uitwisselen van digitale bestanden zorgt voor veel mogelijkheden voor muzikanten met betrekking tot het verspreiden van hun muziek. Grotere platenmaatschappijen zien hier echter een bedreiging omdat deze van mening zijn dat door het massaal uitwisselen van muziekbestanden ze potentiële inkomsten mislopen. Terwijl deze platenmaatschappijen het illegaal verpreiden van hun muziek proberen tegen te gaan is er ook sprake van veel protest op de wijze waarop dit gebeurt, en kijken muzikanten steeds vaker naar alternatieven.

Muziekindustrie en DIY

De muziekindustrie is kort gezegd de industrie die zich bezig houdt met het creeren, uitvoeren, promoten en behouden van muziek. Er zijn vier mediamagnameten die samen zo’n 80% van de omzet in deze industrie in handen hebben, namelijk Sony-BMG, Universal Music Group, Warner Brother Music, en EMI [1] welke ook vaak “the Big Four” worden genoemd. Zeer waarschijnlijk is een groot deel van je platencollectie en bijna alles wat je ziet en hoort via de grote mediakanalen afkomstig van deze bedrijven.

Naast de grote mediamagnaten is de overige omzet binnen de muziekindustrie afkomstig van onafhankelijke muzikanten of kleinere labels. Er is al jaren een Do-It-Yourself (DIY) indie-scene [2] actief, die op eigen wijze hun muziek distribueren, optredens verzorgen, reviews schrijven, etc. Fugazi [3], een band uit Washington, DC, is bijvoorbeeld al sinds eind jaren tachtig een rolvoorbeeld van een succesvol, onafhankelijk alternatief. De band heeft wereldwijd op eigen kracht inmiddels een paar miljoen albums verkocht en heeft een duidelijke afkeer tegen de huidige werkwijze van de grotere platenmaatschappijen. De band laat door middel van lage entreeprijzen, politiek activisme, en weigering van publicatie door grotere mediakanalen (MTV, of magazines als Spin en Rolling Stone) zien waarvoor ze staat [4]. Natuurlijk zijn niet alle onafhankelijke muzikanten of indies [5] politiek actief of verzetten zich sterk tegen de grotere platenmaatschappijen, maar feit is wel dat deze muzikanten alternatieven moeten zoeken voor de rollen die normaliter de platenmaatschappijen op zich zouden nemen. Juist deze groep muzikanten ziet steeds meer de potentie van het Internet voor promotie en distributie van hun muziek.

Muziek en Auteursrecht

Het verspreiden van muziek via het Internet brengt ook veel problemen met zich mee. Artiesten willen hun werk optimaal verspreiden maar tegelijkertijd ook voorkomen dat hun werk wordt misbruikt of wellicht commercieel geexploiteerd zonder hun toestemming. Deze artiesten krijgen vroeg of laat overmijdelijk te maken met het Auteursrecht, en de meeste muzikanten zijn, evenals hun fans en mijzelf, geen jurist. Om het uitwisselen van digitale content via het Internet te bevorderen zouden er juist geen ingewikkelde restricties moeten zijn over een bepaald werk en zou het voor iedereen duidelijk moet zijn waarvoor het gebruikt mag worden zonder een tussen (of rechts-) persoon in te hoeven schakelen.

Om deze reden richtte rechtenprofessor Lawrence Lessig in 2003 een organisatie op genaamd Creative Commons [6] (CC). Deze organisatie brengt gratis licenties uit, en vertaald deze in samenwerking met de diverse nationale Creative Commons organisaties in zowel taal als jurisdictie. Op deze manier zijn de licenties uit verschillende landen en juridische systemen toch compatibel met elkaar. Iedereen die digitaal werk produceert kan zo’n licentie over zijn/haar werk naar keuze gratis aannemen. De licenties bieden de mogelijkheid enkele rechten vrij te geven (bijvoorbeeld het reproduceren en gratis verspreiden van het werk) en anderen voor te behouden (zoals naamsvermelding, geen-commercieel gebruik etc). Deze voorwaarden worden in de licentie ook weergegeven door middel van simpele icoontjes [7], en een korte heldere omschrijving per voorwaarde (de Creative Commons Deed genaamd). Op deze manier kunnen muziekliefhebbers bijvoorbeeld direct zien wat ze wel en niet mogen doen met de muziek zonder eerst contact met de maker te hoeven zoeken. Mocht een persoon of bedrijf de muziek onder een een non-commerciele licentie toch voor commerciele doeleinden willen gebruiken dan kan deze alsnog contact opnemen met de maker om een (al dan niet financiele) overeenkomst te sluiten.

De CC licenties worden wereldwijd vertaald naar de landelijke rechtssystemen (al in 39 landen) en worden steeds populairder. In Google geeft “Creative Commons” zo’n 206.000.000 resultaten, en het aantal groeit met de dag. Zo ook de muzikanten en muzikale initiatieven die CC licenties ondersteunen [8]. Onlangs is gebleken dat Creative Commons licenties ook voor gevestigde muzikanten interessant kan zijn toen de band Pearl Jam hun muziekvideo uitbracht onder een Creative Commons Attribution-Non-Commercial-NoDerivs license. Ook bracht de band Fort Minor (een zijproject van Mike Shinoda van Linkin Park) een nummer uit onder een CC licentie ter bevordering van een remix wedstrijd.

Steeds minder muzikanten geloven in het ‘alle rechten voorbehouden’ stramien en verspreiden hun muziek vrijwillig via het Internet op bijvoorbeeld myspace, muziek communities of gewoon hun eigen website. Voor muzikanten zijn de CC licenties een ideale toevoeging op het huidige auteursrecht in combinatie met het Internet: hun muziek wordt gratis en legaal verspreid en bereikt een groter publiek, onder voorwaarden naar eigen keuze. Een groter publiek betekent meer potentiële fans die naar optredens komen, merchandise kopen, of de muziek weer doorspelen aan anderen.

Platenmaatschappijen vs. downloaden

Uit de grotere commerciële hoek van de muziekindustrie komen echter minder positive geluiden over het delen van muziek. Platenmaatschappijen menen dat door het verspreiden van muziek minder CD’s worden verkocht en dat ze hierdoor inkomsten mislopen. De RIAA (Recording Industry Association of America) vertegenwoordigt onder andere deze partijen en heeft inmiddels al enkele grote rechtszaken gewonnen tegen aanbieders van software (zoals Kazaa en Napster) die het mogelijk maakt muziek te delen. Slechts weinigen weten dat ook ‘gewone’ mensen voor astronomisch hoge bedragen worden aangeklaagd door organisaties als de RIAA voor het downloaden en verspreiden van muziek [9], terwijl dat toch nooit de bedoeling zou kunnen zijn geweest van de artiesten zelf.

De RIAA verkondigt dat illegaal downloaden funest is voor de muziekindustrie en dat artiesten eronder lijden. Echter, de praktijk wijst uit dat artiesten met een platencontract eerder te kampen hebben met de platenmaatschappijen zelf. Zangeres Courtney Love bijvoorbeeld schreef zes jaar geleden al [10] dat platenmaatschappijen alles behalve een eerlijk beleid voeren, en dat de artiest zelf uiteindelijk misschien wel het minst verdient aan zijn/haar eigen muziek. Courtney bevestigd ook dat het bereiken van een groter publiek door nieuwe technologieën (als peer-to-peer software) alleen maar positief zou kunnen uitpakken voor de artiest, maar dat platenmaatschappijen geen enkele intentie hebben hier op in te springen omdat ze geld kunnen verdienen met de rechtszaken die het gevolg zijn van deze technologieën. In plaats van deze ontwikkelingen te omarmen besluit de muziekindustrie echter nog verder te gaan in hun beleid, en introduceert Digital Rights Management (DRM) [11] om het verspreiden van muziek tegen te gaan.

Digital Rights Management

Digital Rights Management (DRM) is een algemene term voor technologieën die worden gebruikt om een bepaald beleid af te dwingen voor het controleren van toegang tot digitale gegevens (zoals software, muziek, films en hardware). Simpeler gezegd; bedrijven kunnen vooraf en, misschien nog veel belangrijker, ook achteraf [12] bepalen wat de consument wel en niet mag doen met de content die ze aanschaffen. Denk hierbij aan mp3’s die je maar 10x mag afspelen, DVD’s met regio-code, kopie-beveiligde CD’s, etc. De implementatie van DRM gaat zelfs zo ver dat het gebruikt wordt in uitzendingen en netwerken zoals de Digital Video Broadcasters, die de europese, aziatische, latijns-amerikaanse, en australische standaarden zetten voor digitale televisie. De afgelopen jaren is DRM al op verscheidene gebieden geïntroduceerd, maar lijkt het onderwerp nog steeds een vaag begrip voor veel mensen.

Bedrijven denken door middel van DRM een waterdicht systeem te creeren voor hun producten, terwijl het tegendeel inmiddels al lang is bewezen; beveiligde digitale systemen kunnen worden gekraakt. Al was het alleen al om de simpele reden dat de complete DRM technologie moet worden geleverd als de consument een ‘beveiligd’ apparaat aanschaft. Microsoft publiceerde een paper [13] in 2002 waarin wordt uitgelegd dat DRM niet werkt en bedrijven zouden moeten zoeken naar andere oplossingen met betrekking tot het uitwisselen van digitale bestanden.

DRM brengt verder ook nog veel andere punten van kritiek met zich mee; de rechten van de consument zouden bijvoorbeeld worden geschonden. Als consument koop je namelijk eenmaal een product, en daar wil je niet vaker voor betalen. Bijvoorbeeld, je ‘koopt’ een MP3: je download het muziekstuk en wil hem ook op je favoriete mp3 speler draaien omdat je dat fijn vind. Maar wat blijkt; de mp3 speler weigert het stuk af te spelen omdat deze beveiligd is. Het muziekstuk wat je hebt aangeschaft is een en dezelfde maar het apparaat wat het afspeelt is anders terwijl dat niet zou moeten uitmaken. Als je het op een ander apparaat zou willen beluisteren zou je daar ook weer voor moeten betalen. In plaats van dat je het muziekstuk koopt lijkt het er op alsof je het product huurt, en dat was zeker niet je intentie.

Een ander gevolg van DRM is dat de verspreiding van muziek wordt geremd, terwijl dit juist in het voordeel werkt voor veel artiesten omdat deze, zoals al eerder aangegeven, hiermee een groter publiek bereiken. Betekent dit dat we in de toekomst eerst moeten nagaan welke apparaten een bepaald type DRM ondersteunen alvorens muziek aan te schaffen? Hoort die keuze niet afhankelijk te zijn van je muzieksmaak? Cory Doctorow, schrijver en lid van de Electronic Frontier Foundation [14] legde al eerder uit dat DRM om deze redenen niet werkt [15]. Toch houdt de muziekindustrie vast aan deze werkwijze en wil door middel van DRM en rechtszaken een onmogelijke strijd aangaan tegen het illegaal verspreiden van muziek. Er lijkt door deze bedrijven vooralsnog juist meer geinvesteerd te worden in DRM technologieën in plaats van alternatieven. Doctorow legt ook uit dat DRM vaak niet zozeer wordt gebruikt voor bescherming alswel het creëeren van een monopolie positie en concurrentiebeding voor bedrijven. Door DRM kan een consument zo afhankelijk worden van een bepaald type product dat het overschakelen naar een nieuwe aanbieder substantiële kosten met zich meebrengt. Dit verschijnsel wordt ook wel vendor lock-in genoemd. Het is om bovenstaande redenen dan ook onbegrijpelijk dat onze regering juist het gebruik van DRM aanmoedigt en haar ogen lijkt te sluiten voor alternatieven.

Toch is er ook verzet vanuit de muziekindustrie. Enkele vooraanstaande artiesten hebben zich onlangs uitgesproken tegen het gebruik van DRM; de Canadian Music Creators Coalition (met o.a. Avril Lavigne, barenaked Ladies en Sarah McLachlan) liet onlangs weten in een persbericht het niet eens te zijn met het aanklagen van fans en het gebruik van DRM [16]. Als ook artiesten van dit kaliber opkomen tegen het gebruik van dit soort technologie lijkt het een kwalijke zaak dat de platenmaatschappijen het gebruik ervan niet heroverwegen maar juist extra willen gaan stimuleren.

Toekomstmuziek

Het Internet lijkt de toekomst te hebben voor de muziekindustrie: men kan op een steeds innovatievere wijze nieuwe muziek zoeken en het blijkt een ideaal promotiekanaal voor bands en muzikanten. Het verspreiden van muziek zonder technische beperkingen houdt niet op bij het Internet en de artiest bereikt op deze manier telkens meer potentiële fans. Toch wijken de grotere platenmaatschappijen niet af van hun traditionele werkwijze en introduceren DRM technologie die de verspreiding (via onder andere het Internet) juist bemoeilijkt. Het model van de muziekindustrie is echter mede dankzij het Internet sterk aan het veranderen, en het lijkt erop dat het gebruik van DRM een stap is in de verkeerde richting. In plaats van zich vast te houden aan hun traditionele methodes zouden de platenmaatschappijen er wellicht goed aan doen hun beleid aan te passen, want met de komst van nieuwe technologieën voor het zoeken naar- en uitwisselen van data zouden ze in de toekomst anders wel eens overbodig kunnen gaan worden.

[1] http://freepress.net/payola/=faqs

[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Indie_music_scenes

[3] http://www.dischord.com/bands/fugazi.shtml

[4] http://www.thenation.com/doc/19991018/temple

[5] onafhankelijke muzikanten zijn muzikanten die geen platencontract hebben bij een platenmaatschappij.

[6] http://www.creativecommons.org

[7] http://www.creativecommons.nl/meer/licenties/index.php

[8] enkele voorbeelden van muzikale initiatieven die werken met Creative Commons licenties zijn www.magnatune.org, www.opsound.org, www.ccmixter.org en in Nederland www.disfish.com en www.simuze.nl

[9] http://recordingindustryvspeople.blogspot.com/

[10] http://archive.salon.com/tech/feature/2000/06/14/love/

[11] http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_rights_management

[12] Onlangs bleek dat mensen die muziek hadden aangeschaft via Planet internet deze plotseling niet meer konden afspelen omdat de desbetreffende platenmaatschappij na de verkoop van haar muziek haar beleid heeft gewijzigd.

[13] http://crypto.stanford.edu/DRM2002/darknet5.doc (Microsoft paper “The Darknet and the Future of Content Distribution”)

[14] http://www.eff.org (EFF is een nonprofit organisatie van mensen — advocaten, technologen en vrijwilligers — die samenwerken om de digitale rechten van mensen te beschermen)

[15] http://www.dashes.com/anil/stuff/doctorow-drm-ms.html

[16] http://www.bit-tech.net/news/2006/04/27/canadian_music_drm/