Οι Πολιτικές Επιπτώσεις της Ομότιμης Επανάστασης

From P2P Foundation
Jump to navigation Jump to search

To παρόν δοκίμιο γράφτηκε από τον Michel Bauwens και δημοσιεύτηκε στα Αγγλικά στο Μaster Νew Μedia σε δύο μέρη (μέρος α:http://www.masternewmedia.org/information_access/p2p-peer-to-peer-economy/peer--to-peer-governance-production-property-part-1-Michel-Bauwens-20071020.htm β:http://www.masternewmedia.org/information_access/p2p-peer-to-peer-economy/peer--to-peer-governance-production-property-part-2-Michel-Bauwens-20071020.htm).

Mετάφραση Γ. Παπανικολάου


Εισαγωγή

Οι ομότιμες κοινωνικές διαδικασίες αποτελούν διαδικασίες από “τα κάτω προς τα πάνω” δια των οποίων οι συντελεστές ενός κατανεμημένου δικτύου μπορούν να ελεύθερα να αναλαμβάνουν τη δέσμευση εκπλήρωσης κοινών επιδιώξεων, χωρίς εξωτερικό εξαναγκασμό. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι τα κατανεμημένα συστήματα διαφέρουν από τα αποκεντρωμένα, κυρίως επειδή στα τελευταία οι κοινοί κόμβοι διασύνδεσης είναι υποχρεωτικοί, ενώ στα πρώτα αποτελούν το αποτέλεσμα εθελούσιων επιλογών. Τα κατανεμημένα δίκτυα έχουν περιορισμούς, εσωτερικό εξαναγκασμό, που αποτελούν τις επιχειρησιακές συνθήκες της ομάδας και μπορεί να μπορεί να ενσωματώνονται στην τεχνολογική υποδομή, τα κοινωνικά πρότυπα και τους νομικούς κανόνες. Σε πείσμα αυτών των περιοριστικών όρων, διακρίνουμε σ' αυτά μια αξιόλογη κοινωνική δυναμική, που βασίζεται στην εθελοντική συμμετοχή για τη δημιουργία κοινών αγαθών, που γίνονται διαθέσιμα σε όλους παγκόσμια.

Οι ομότιμες διαδικασίες αναδύονται κυριολεκτικά σε κάθε σφαίρα της κοινωνικής ζωής, και διαθέτουν μια εκτεταμένη τεκμηρίωση στις 5000 και πλέον σελίδες στο ίδρυμα των P2P εναλλακτικών, και σε πολλές άλλες θέσεις του Παγκοσμίου Ιστού.

Πιο συγκεκριμένα οι ομότιμες διαδικασίες “γεννούν”:

1.Την ομότιμη παραγωγή: οποτεδήποτε μια ομάδα ομότιμων αποφασίζει να δεσμευθεί στην παραγωγή ενός κοινού πόρου

2.Ομότιμη διακυβέρνηση: οι τρόποι με τους οποίους επιλέγουν την αυτοκυβέρνησή τους ενόσω δεσμεύονται στην κοινή τους επιδίωξη

3.Ομότιμη ιδιοκτησία: το θεσμικό και νομικό πλαίσιο που επιλέγουν προκειμένου να προφυλάξουν από την ατομική ιδιοποίηση την κοινή τους εργασία. Αυτή συνήθως παίρνει τη μορφή μη αποκλειστικών μορφών καθολικής κοινής ιδιοκτησίας, όπως προσδιορίζονται από την Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης (GPL), μερικές εκδοχές των αδειών “Κοινών Δημιουργημάτων” (Creative Commons), ή παρόμοιων παραγώγων.

Αυτές οι νέες μορφές ιδιοκτησίας έχουν τουλάχιστον 3 χαρακτηριστικά:

1.Στοχεύουν ενάντια στην ατομική ιδιοποίηση της από κοινού δημιουργηθείσας αξίας

2.Στοχεύουν στο να έχουν σαν αποτέλεσμα την ευρύτερη δυνατή χρήση, δηλαδή αποτελούν θεσμούς καθολικής κοινής ιδιοκτησίας

3.Διατηρούν την κυριαρχία του ατόμου

Η τρίτη διάσταση αφορά στο γιατί η ομότιμη ιδιοκτησία διαφέρει θεμελιωδώς από την ατομική όσο και από την συλλογική ιδιοκτησία. Η ατομική ιδιοκτησία είναι προσωπική αλλά είναι και αποκλειστική, δηλώνει: “ο,τι είναι δικό μου δεν είναι δικό σου”. Αλλά και η κρατική, που αποτελεί συλλογική ιδιοκτησία, είναι επίσης αποκλειστική με μια άλλη όμως έννοια: δηλώνει, “είναι δικό μας”, αλλά σημαίνει ότι δεν έχεις πλέον την κυριαρχία. Προέρχεται από εμάς, ελέγχεται από μια γραφειοκρατία ή μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αλλά δεν είναι πραγματικά δική σου. Το συλλογικό, αντί για το άτομο, έχει αναλάβει τον έλεγχο και περισσότερο συχνά (παρά όχι) εμπλέκεται εξαναγκασμός.

Αλλά η Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης ή η άδειες “Κοινών Δημιουργημάτων” είναι διαφορετικές. Η “Κοινή” ιδιοκτησία δεν είναι συλλογική ιδιοκτησία. Με τη χρήση τους, αποδίδεται πλήρως στο άτομο, δηλαδή αναγνωρίζεται η ατομική του ιδιοκτησία. Μοιράζεσαι ελεύθερα την κυριαρχία σου με τους άλλους. Αυτό είναι ακόμα πιο ξεκάθαρο στα σχήματα αδειών των “Κοινών Δημιουργημάτων” όπου το άτομο αποκτά μια ολόκληρη κλίμακα δυνατοτήτων για μοίρασμα. Διατηρείς τον πλήρη έλεγχο, δηλαδή την “κυριαρχία” και δεν εμπλέκεται εξαναγκασμός. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ομότιμη παραγωγή αποτελεί μια μορφή “γενικευμένης”, μη αμοιβαίας ανταλλαγής. Δεν αποτελεί μια οικονομία δώρων βασισμένη στην ανταλλαγή και στην υποχρέωση. Η ομότιμη παραγωγή δεν μπορεί να εξομοιωθεί με τη συνεταιριστική παραγωγή για την αγορά: η συμμετοχή πρέπει να είναι εθελοντική, δεν υπάρχει άμεση ανταμοιβή με τη μορφή της νομισματικής αποζημίωσης (αλλά πολλές έμμεσες). Η ίδια η διαδικασία είναι συμμετοχική και το αποτέλεσμα είναι παρομοίως ελεύθερο με την έννοια ότι ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση και να χρησιμοποιήσει τον κοινό πόρο. Στην πραγματικότητα τα περισσότερα ομότιμα έργα συνυφαίνονται με έναν μικρότερο πυρήνα ανθρώπων που μπορεί να πληρώνονται, και χρησιμοποιεί οικονομικούς πόρους προκειμένου να δημιουργηθεί μια υποδομή που θα καταστήσει εφικτή την ομότιμη παραγωγή.

Οι συνθήκες για να εμφανισθεί η ομότιμη παραγωγή είναι κυρίως: η αφθονία και η κατανομή. Η αφθονία αναφέρεται στην αφθονία νοημοσύνης ή δημιουργικού πλεονάσματος, στην ικανότητα κατοχής των μέσων παραγωγής με παρόμοιο πλεόνασμα ικανότητας. Κατανομή είναι η προσβασιμότητα των άφθονων πόρων σε μορφή στοιχειακών εργαλείων, αυτό που ο Yochai Benkler αποκάλεσε αρθρωτή δομή (modularity) ή στοιχείωση (granularity). Και πάλι μπορούμε να μιλήσουμε για την κατανομή της νοημοσύνης, της παραγωγικής υποδομής και του οικονομικού κεφαλαίου.

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε δύο σφαίρες. Στη μια σφαίρα η συνεργασία που γίνεται εφικτή ψηφιακά, η αναπαραγωγή πνευματικών αγαθών για τα οποία δεν αναπτύσσεται ανταγωνισμός, όπως λογισμικό, ανοικτά πρότυπα – ανοικτός σχεδιασμός, που επιτελείται με οριακά κόστη, και δεν δημιουργείται καμιά απώλεια με το το μοίρασμά τους αλλά στην πραγματικότητα όφελος, μέσω των αποτελεσμάτων της δικτύωσης. Μιας τέτοιας μορφής ελεύθερη συνεργασία μπορεί μόνο να δυσχεραίνεται “τεχνητά” είτε με νομικά μέσα (θεσμοί πνευματικής ιδιοκτησίας) είτε μέσα τεχνικών περιορισμών όπως τους Διαχειριστές Ψηφιακών Δικαιωμάτων (Digital Right Managment), που στην ουσία δυσχεραίνουν την κοινωνική καινοτομία. Στη σφαίρα αυτή αρχίζει να κυριαρχεί ένας μη αμοιβαίος τρόπος παραγωγής καθώς οι πόροι δεν είναι ανταγωνιστικοί, και δεν χάνεις αλλά κερδίζεις μέσω της προσφοράς. Στη σφαίρα της υλικής παραγωγής, όπου τα κόστη παραγωγής είναι υψηλότερα και υπάρχουν ανταγωνιστικά αγαθά, χρειαζόμαστε ακόμα καθεστώτα ανταλλαγής ή αμοιβαιότητας. Παρατηρείστε ότι στην σφαίρα της πραγματικής αφθονίας, όπου η αντιγραφή είναι επουσιώδης, δεν υπάρχει ένταση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και κατά συνέπεια ούτε αγορά.

Η ομότιμη παραγωγή, παρ' όλο που καθίσταται δυνατή στην τρέχουσα πολιτική οικονομία και είναι βασική για την επιβίωση των “γνωστικών” μορφών του καπιταλισμού, είναι ουσιαστικά μετα-καπιταλιστική. Ουσιαστικά, διότι βρίσκεται έξω από την εξάρτηση της μισθωτής εργασίας, έξω από τον έλεγχο της εταιρικής ιεραρχίας και δεν κατανέμει τους πόρους σύμφωνα με κάποια τιμολόγηση ή άλλο μηχανισμό αγοράς.

Η ομότιμη διακυβέρνηση είναι μεταδημοκρατική γιατί αποτελεί μια μορφή διακυβέρνησης που δεν στηρίζεται στην αντιπροσώπευση, αλλά στην οποία οι συμμετέχοντες συναποφασίζουν και ακόμα επειδή δεν περιορίζεται στη σφαίρα της πολιτικής, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθε κοινωνικό πεδίο. Η ομότιμη διακυβέρνηση δεν είναι αντιπροσωπευτική και αυτό συμβαίνει ουσιαστικά επειδή η δικτυωμένη επικοινωνία μας παρέχει τη δυνατότητα του παγκόσμιου συντονισμού μικρών ομάδων, και κατά συνέπεια η ομότιμη λογική των μικρών ομάδων μπορεί να λειτουργήσει σε ένα παγκόσμιο πεδίο. Οι ιεραρχίες, η αγορά, ακόμα και η αντιπροσωπευτική δημοκρατία προορίζονται να κατανείμουν πόρους που ανεπαρκούν και δεν απευθύνονται στο ευρύτερο πλαίσιο όπου άφθονοι πόροι κατανέμονται άμεσα μέσω των κοινωνικών διαδικασιών της συνεργασίας. Ωστόσο, καθώς η αμιγής ομότιμη λογική λειτουργεί πλήρως μόνο στη σφαίρα της αφθονίας, θα πρέπει κάθε φορά να προσαρμόζει τον εαυτό της σε μορφές που είναι υπεύθυνες για την κατανομή των πόρων στη σφαίρα της υλικής σπάνης. Η ηγεσία της ομότιμης διακυβέρνησης μοιάζει να αποτελεί έναν συνδυασμό ηγεσίας που “προσκαλεί” δηλαδή έχει την ικανότητα να εμπνεύσει την εθελοντική συνεργασία και που αποκομίζει εκ των υστέρων κέρδος βασισμένο στο “κεφάλαιο” φήμης που αποκομίσθηκε. Ωστόσο, η διαδικασία της παραγωγής καθεαυτή αναδυέται από τα δίκτυα συνεργασίας.

Η ομότιμη ιδιοκτησία είναι μια μετακαπιταλιστική μορφή ιδιοκτησίας γιατί είναι “μη-αποκλειστική” και δημιουργεί “Κοινά” με οριακό κόστος αναπαραγωγής. Υπάρχουν δύο βασικές μορφές ομότιμης ιδιοκτησίας. Η πρώτη βασίζεται στο ατομικό μοίρασμα της δημιουργικής έκφρασης και κυριαρχείται από την επιλογή των “Κοινών Δημιουργημάτων” (Creative Commons) που επιτρέπει σε κάθε άτομο να καθορίσει επακριβώς το επίπεδο του μοιράσματος. Η άλλη επιλογή εφαρμόζεται στην ομότιμη παραγωγή που βασίζεται στα “κοινά” και παίρνει τη μορφή της “Γενικής Άδειας Δημόσιας Χρήσης” ή των παραγώγων της και των εναλλακτικών της, και απαιτεί οποιαδήποτε αλλαγή των “Κοινών” να ανήκει επίσης στα “Κοινά”.

Οι προϋποθέσεις για την επέκταση της ομότιμης παραγωγής

Η ομότιμη παραγωγή προκύπτει φυσικά στη σφαίρα της άϋλης παραγωγής. Στη σφαίρα αυτή η πρόσβαση σε κατανεμημένους πόρους είναι σχετικά εύκολη. Μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στις Δυτικές χώρες είναι μορφωμένα και μπορούν να έχουν έναν υπολογιστή στη διάθεσή τους. Επιπλέον τα κόστη της αναπαραγωγής είναι οριακά.

Η επέκταση της ομότιμης παραγωγής εξαρτάται από τις πολιτιστικές και νομικές συνθήκες. Προϋποθέτει ανοικτό και ελεύθερο πρωτογενές πολιτιστικό υλικό για να χρησιμοποιηθεί, συμμετοχικές δομές για να το επεξεργαστούν, και μορφές ιδιοκτησίας βασισμένες στα “Κοινά” προκειμένου να προφυλάξουν τα αποτελέσματα από την ατομική ιδιοποίηση. Έτσι, αποτελεί κυκλοφορία του “Κοινού” που χρησιμοποιήθηκε (η ιδέα είναι από τον Νick Dyer-Whiteford), μέσω του οποίου η ομότιμη παραγωγή επεκτείνεται όπως οι ιοί. Ωστόσο η ομότιμη παραγωγή δεν περιορίζεται στη σφαίρα της άϋλης παραγωγής.

Οι φυσικοί πόροι μπορούν να μοιραστούν αν διατείθενται σε κατανεμειμένη μορφή. Για παράδειγμα: οι υπολογιστές, τα αρχεία τους και η υπολογιστική τους δύναμη. Τα αυτοκίνητα μπορούν να ομαδοποιηθούν. Τα χρήματα μπορούν να ομαδοποηθούν, όπως στις P2P οικονομικές ανταλλαγές όπως της Zopa και της Prosper . Η επιτραπέζια (desktop) παραγωγή και τα προσωπικά μηχανήματα κατασκευής (perosnal fabricators) μπορεί να μειώσουν τον ουδό συμμετοχής, δημιουργώντας περισσότερες αρθρωτές δομές (modularity) ή στοιχείωση (granularity) σε νέα πεδία. Στην πραγματικότητα μπορούμε να διακρίνουμε την ίδια τάση μείωσης μεγέθους που οδήγησε στους δικτυομένους υπολογιστές, να λαμβάνει χώρα και στον τομέα των μηχανών που παράγουν φυσικά αγαθά. Συνδυαζόμενη με την ενεργειακή κρίση και την βαθμιαία ελάττωση των φυσικών πόρων, το πιο πιθανό είναι να οδηγήσει στις επερχόμενες δεκαετίες σε μια νέα ισορροπία , που ευνοεί την “επανατοπικοποιήση” της παραγωγής.

Για διαδικασίες όπου η φυσική παραγωγή απαιτεί πρόσβαση σε οικονομικό κεφάλαιο, για παράδειγμα η παραγωγή αυτοκινήτων, είναι εντελώς καταληπτό να διαχωρισθεί η φάση του άυλου σχεδιασμού από τον τόπο της φυσικής παραγωγής. Αυτό συμβαίνει ήδη σε οντότητες που λειτουργούν με σκοπό το κέρδος. Η Innocentive είναι ένα τέτοιο πρώιμο παράδειγμα. Πραγματικά, σε ότι αφορά στα παραπάνω, είναι απόλυτα δυνατό να αντιληφθούμε την ανάπτυξη ενός συνδυασμού παγκοσμίων-τοπικών σχεδιαστικών κοινοτήτων, με έναν κατασκευαστικό καπιταλισμό με όρους φυσικής παραγωγής.

Τέλος, η σχέση μεταξύ φυσικών αντικειμένων, λογικού χώρου και ψηφιακών αναγνωριστών μπορεί να αλλάξει ώστε να προάγει προσεγγίσεις βασισμένες στα “Κοινά”. Το πείραμα των λευκών ποδηλάτων απέτυχε στο Άμστρενταμ εξαιτίας του ότι ο ανεπαρκής φυσικός πόρος (τα ποδήλατα) δεν μπορούσαν να παρακολουθηθούν και να προστατευθούν. Όμως ποδήλατα “Κοινής” ιδιοκτησίας μπορούν να παρακολουθηθούν μέσω RFID . Υπάρχει πράγματι ένα ακμάζων πεδίο κοινωνικής συνεργασίας, που κάποιοι αποκαλούν υψηλού ρίσκου οικονομία, που αναδύεται για το μοίρασμα κοινών φυσικών αγαθών.

Η επέκταση αυτή δεν αποτελεί απλά μια φυσική προέκταση της τεχνικής προόδου αλλά έχει δομικά και συνεπώς πολιτικά εμπόδια. Οι συγκεντρωτικές μορφές κεφαλαίου των σύγχρονων νεοφιλελεύθερων αγορών εμποδίζουν φανερά μια τέτοια επέκταση. Αλλά ακόμα και κάτω από αυτούς τους περιορισμούς, το φάσμα της επέκτασης της ομότιμης παραγωγής είναι σημαντικό.

Για μια φορά ακόμα θα κάνουμε την ακόλουθη προειδοποίηση: Στην άυλη σφαίρα, η μη αμοιβαία ομότιμη παραγωγή πιθανότατα θα γίνει κυρίαρχη. Στο πεδίο της σπάνης, θα διακρίνουμε την ανάπτυξη μορφών παραγωγής που ενσωματώνουν ομότιμα χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει ότι οι μορφές της αγοράς αρχίζουν να μεταβάλλονται, αλλάζουν από τη λογική του καθαρού καπιταλισμού (παραγωγή αγαθών για ανταλλαγή, με σκοπό την αύξηση του κεφαλαίου), σε λογικές όπου η λογική της ανταλλαγής υπάγεται στην λογική της συνεργασίας. Σκεφθείτε σχετικά το ανταλλακτικό εμπόριο (μια αγορά με αντικείμενο το κέρδος των ομότιμων), την κοινωνική επιχειρηματικότητα (η χρήση του κέρδους για να υποστηρίζονται κοινωνικοί στόχοι), σαν βάση ενός καπιταλισμού που τα συμπεριλαμβάνει και τα πολλαπλά πολιτικο-κοινωνικά κινήματα που σκοπεύουν να διαχωρίσουν μορφές της αγοράς από την λογική της επ' άπειρον ανάπτυξης του καπιταλισμού, όπως για παράδειγμα το κίνημα του φυσικού καπιταλισμού στις Η.Π.Α.

Η προσαρμογή του “γνωστικού καπιταλισμού” στις P2P

Η ομότιμη παραγωγή, διακυβέρνηση και ιδιοκτησία είναι περισσότερο παραγωγικές οικονομικά , πολιτικά και με όρους διανομής, σε σύγκριση με την κρατική και τη στοχεύουσα στο κέρδος, διότι φιλτράρουν και αποφεύγουν όλες τις λιγότερο παραγωγικές μορφές κινήτρων και συνεργασίας και συγκρατούν μόνο την παθιασμένη παραγωγή και τα εσωτερικά κίνητρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η κατανομή, υπερέχει της αποκέντρωσης και του συγκεντρωτισμού σαν ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπισθεί η πολυπλοκότητα. Σε πολλές περιπτώσεις κατανεμημένα συστήματα θα προσαρμόσουν συγκεντρωτικά και αποκεντρωμένα χαρακτηριστικά που κάνουν την συμμετοχή πιο αποτελεσματική. Αυτό δημιουργεί τον νόμο του ασύμμετρου ανταγωνισμού, που λέει ότι κάθε οντότητα που λειτουργεί με σκοπό το κέρδος και χρησιμοποιεί κλειστά ιδιόκτητα πρότυπα ,χωρίς συμμετοχή, έχει την τάση να ηττάται από οργανισμούς που λειτουργούν για το κοινό όφελος και υποστηρίζονται από κοινότητες. Σαν απόρροια κάθε οντότητα που λειτουργεί με σκοπό το κέρδος (όπως και κάθε έθνος στις δημόσιες πολιτικές του), που υιοθετεί ανοικτά και ελεύθερα, συμμετοχικά και προσανατολισμένα στα κοινά στοιχεία (όπως συμβαίνει με τις εταιρείες που υιοθετούν το ελεύθερο λογισμικό), θα διαθέτουν επίσης κομβικά πλεονεκτήματα. Αυτό εξασφαλίζει την κοινωνική υιοθέτηση ομότιμων πρακτικών στον πυρήνα της οικονομίας μας.

Μέχρι στιγμής, εμπειρικές αποδείξεις υποδεικνύουν τρεις αναδυόμενες μορφές υιοθέτησης ανάμεσα στη σφαίρα της ομότιμης συνεργασίας και στα πεδία των οργανισμών και της αγοράς.

•Η σφαίρα του ατομικού μοιράσματος, σκεφτείτε το YouTube, όπου οι άνθρωποι που μοιράζονται έχουν σχετικά χαλαρούς δεσμούς ο ένας με τον άλλο, και δημιουργεί το επιχειρηματικό μοντέλο του Web 2.0. Στο μοντέλο αυτό μια οικονομία ηθικής του μοιράσματος, συνυπάρχει με ιδιόκτητες πλατφόρμες που καθιστούν εφικτό και ενδυναμώνουν το μοίρασμα, με αντάλλαγμα την πώληση της προσοχής που συγκεντρώνουν.

•Τη σφαίρα της ομότιμης παραγωγής που προσανατολίζεται στα “Κοινά”, βασισμένη σε ισχυρότερους δεσμούς ανάμεσα στους συνεργάτες, σκεφτείτε το Linux ή την Wikipedia, που συνήθως συνδυάζει μια αυτοκυβερνώμενη κοινότητα με κοινωφελείς οργανισμούς (ίδρυμα Apache, ίδρυμα Wikimedia κτλ.) που διαχειρίζονται την υποδομή της συνεργασίας και ένα επιχειρηματικό οικοσύστημα που δημιουργεί “ελλείψεις” στην περιφέρεια των “Κοινών” και σαν αντάλλαγμα υποστηρίζει τα κοινά από τα οποία αντλεί την αξία του.

•Τέλος το crowdsourcing εμφανίζεται όταν οι ίδιοι οι οργανισμοί επιθυμούν να θέσουν το πλαίσιο, και η συμμετοχή μπορεί να ενσωματωθεί στο αξιακό τους σύστημα. Αυτό μπορεί να παίρνει μια πληθώρα μορφών και αποτελεί γενικά το πεδίο της συν-δημιουργίας. Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η νομισματική αξία που πραγματώνεται από τους παίκτες του κεφαλαίου δεν είναι – πολλές αν όχι τις περισσότερες φορές- της ίδιας τάξης με την αξία που δημιουργείται από τις διαδικασίες της κοινωνικής καινοτομίας. Οι χρήστες, παραγωγοί και συμμέτοχοι δημιουργούν άμεσα αξία χρήσης, video στην περίπτωση του You Tube, γνώση και λογισμικό στην περίπτωση των έργων που προσανατολίζονται στα “Κοινά”. Αυτή η αξία χρήσης τοποθετείται σε μια κοινή δεξαμενή, που χρησιμοποιείται ελεύθερα, και κατά συνέπεια δεν συνιστά αγαθά σε ανεπάρκεια για τα οποία μπορεί να ζητηθεί τιμολόγηση. Οι πλατφόρμες μοιράσματος επιζούν πουλώντας την παράγωγη προσοχή που γεννιέται και όχι την αξία χρήσης καθαυτή. Στο μοντέλο το “Κοινών”, τα άφθονα “Κοινά” δεν μπορούν να προωθηθούν άμεσα στην αγορά χωρίς να δημιουργηθούν πρόσθετες “ελλείψεις”.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τη σφαίρα της αγοράς;

Σήμερα είναι εφικτό να δημιουργηθούν όλα τα είδη αξιών χρήσης χωρίς ή με ελάχιστη ανάμειξη του κεφαλαίου. Έχουμε να κάνουμε με μετα-νομισματικές και μετα-καπιταλιστικές μορφές δημιουργίας αξιών χρήσης και ανταλλαγής που είναι και συμφυείς, δηλαδή ενσωματωμένες στην αγορά, όσο και υπερβατικές ως προς αυτήν λειτουργώντας έξω από τα σύνορά της. Δεύτερο, το κεφάλαιο αυξανόμενα εξαρτάται και κερδίζει με διάφορους τρόπους από τις θετικές εξωτερικότητες της κοινωνικής καινοτομίας. Τρίτο, τα πλήρη, μερικά ή υβριδικά μοντέλα ομότιμης παραγωγής που συζητήσαμε παραπάνω μπορεί να είναι συλλογικά βιώσιμα σαν διαδικασίες παραγωγής αξίας, αλλά δεν προσφέρουν άμεσες λύσεις για το εισόδημα και την επιβίωση των συμμετεχόντων.

Έτσι, η πρόκληση θα μπορούσε να συνοψισθεί ως εξής: 1) έχουμε στη διάθεσή μας μια διαδικασία κοινωνικής καινοτομίας που δημιουργεί κυρίως μη-νομισματική αξία για τους συμμετέχοντες 2) μπορεί να αντιμετωπίσουμε ένα αυξανόμενα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην δυνατότητα δημιουργίας μετα-νομισματικής αξίας, και τις παράγωγες ανταλλακτικές αξίες που πραγματώνονται από τις επιχειρήσεις 3) οι συμμετέχοντες που δεσμεύονται σ' αυτή την παθιασμένη παραγωγή και καινοτομία, τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να βρουν σ' αυτή τη διαδικασία μια απάντηση για την δικιά τους επιβίωση.

Κατά συνέπεια η αδυναμία να πραγματώνεται περισσότερη από μόνο ένα μικρό κομμάτι χρηματικής αξίας, από την σκοπιά των περισσότερων εμπορικών παικτών. Αυξανόμενη επισφάλεια για τους συμμετέχοντες στην κοινωνική καινοτομία. Με άλλα λόγια, το σημερινό σύστημα της αγοράς δεν διαθέτει μια αντίστροφη διαδικασία αναδιανομής για την αξία που δημιουργείται.

Αυτό θα μπορούσε ασφαλώς να αποτελεί μια προσωρινή κρίση, αλλά δεν πιστεύουμε ότι είναι έτσι. Ο λόγος είναι ότι η αγορά μπορεί μόνο έμμεσα και μερικώς να προσφέρει χρηματική ανταμοιβή για διαδικασίες που δεν έχουν σαν κίνητρο μια τέτοιου τύπου ανταμοιβή. Αυτό που χρειαζόμαστε κατά συνέπεια είναι περισσότερο γενικευμένες διαδικασίες αναδιανομής που επιτρέπουν στην κοινωνία και στην αγορά να επιστρέφουν μέρος της αξίας που δημιουργείται με αυτό τον τρόπο. Μια δυνατότητα θα ήταν η περαιτέρω ανάπτυξη μεταβατικών μέτρων στην αγορά εργασίας (προστασία του εργαζόμενου και όχι της εργασίας) που αναγνωρίζουν την ευελιξία και την κινητικότητα των σύγχρονων καριέρων. Αλλά αυτό απαιτεί μια σημαντική επιπλέον εξέλιξη: την συνειδητοποίηση ότι οι σύγχρονοι εργαζόμενοι δεν μετακινούνται μόνο από την μια εργασία στην άλλη, αλλά επίσης από την εργασία στη μη εργασία, και ότι τελικά, αυτό που είναι το πιο χρήσιμο και σημαντικό γι 'αυτούς (αλλά και για τη αγορά και την κοινωνία) δεν είναι οι αμοιβόμενες στην αγορά εργασίες αλλά τα επεισόδια της παθιασμένης παραγωγής. Κατά συνέπεια μου φαίνεται ότι ένα περισσότερο γενικό μέτρο, που δεν συνδέεται με την εργασία αλλά γίνεται αντιληπτό σαν μια ανταπόδοση και ταυτόχρονα σαν ένα μέτρο που καθιστά δυνατή την κοινωνική καινοτομία είναι απαραίτητο. Το όνομα αυτού του γενικότερου μέτρου είναι πιθανότατα μια μορφή βασικού εισοδήματος.

Οι προϋποθέσεις επέκτασης της ομότιμης διακυβέρνησης

Η ομότιμη διακυβέρνηση λειτουργεί γιατί η ομότιμη παραγωγή αποτελεί τον συντονισμό σε μακρο-κλίμακα ενός μεγάλου αριθμού μικρών ομάδων παραγωγής. Στο εσωτερικό των ομάδων, η λήψη αποφάσεων είναι συμμετοχική και συναινετική και ο γενικός συντονισμός είναι εθελοντικά αποδεκτός και είναι σήμερα τεχνικά εφικτός. Μικρές ομάδες, θύματα των πολιτιστικών ιεραρχιών ενεργοποιούνται ξανά με τη νέα μορφή των βασισμένων στη συγγένεια, κυβερνο-συλλογικοτήτων. Αναμφίβολα, η ομότιμη διακυβέρνηση επεκτείνει την σφαίρα της αυτονομίας στην συνεργασία σε όλα τα κοινωνικά πεδία. Η υπόσχεσή της είναι ότι η παραγωγή θα μεταβληθεί σε μια μη ιεραρχική διαδικασία. Αλλά όπως είπα προηγουμένως, η ομότιμη διακυβέρνηση είναι μεταδημοκρατική γιατί δεν είναι αντιπροσωπευτική.

Ο αρνητικός περιορισμός είναι ο ακόλουθος: η ομότιμη διακυβέρνηση προϋποθέτει a priori ομοφωνία στο κοινό αντικείμενο. Αλλά η κοινωνία σαν σύνολο εξ' ορισμού στερείται μια τέτοια συναίνεση: αποτελεί περισσότερο μια αποκεντρωμένη συλλογή ανταγωνιζομένων συμφερόντων και κοσμοθεωριών παρά ένα κατανεμημένο δίκτυο ελεύθερων συντελεστών. Επομένως για την κοινωνία σαν σύνολο δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική από την αναγεννημένη δημοκρατική πολιτεία που βασίζεται στην αντιπροσώπευση. Ωστόσο, όπως η αγορά μπορεί να εμπνέεται και να μεταρρυθμίζεται από τις P2P ή αρχές που βασίζονται στη συνεργασία (as in the fair trade that is subjected to peer arbitrage) έτσι, μπορούμε να έχουμε ομότιμα ενημερωμένες μορφές γενικής διακυβέρνησης βασισμένης σε πολλαπλούς εταίρους. Σε κάθε περίπτωση η σφαίρα της αυτονομίας, δηλαδή της καθαρής διακυβέρνησης, μπορεί να επεκταθεί σημαντικά ακόμα και ανάμεσα στις στενωπούς της δημοκρατικής διακυβέρνησης.

Η θεωρία P2P σαν χειραφετική δυνατότητα του αιώνα μας

Η σημερινή πολιτική οικονομία βασίζεται σ' ένα θεμελιακό λάθος. Στηρίζεται στην παραδοχή ότι οι φυσικοί πόροι είναι απεριόριστοι και ότι υπάρχει ένας απεριόριστος τόπος απόληξης. Παράλληλα δημιουργεί τεχνητή σπάνη σε δυνητικά άφθονους πολιτιστικούς πόρους. Αυτός ο συνδυασμός οιονεί αφθονίας και οιονεί σπάνης καταστρέφει την βιόσφαιρα και εμποδίζει την επέκταση της κοινωνικής καινοτομίας και του ελεύθερου πολιτισμού.

Σε μια κοινωνία βασισμένη στις P2P, η κατάσταση αυτή αναστρέφεται: τα όρια των φυσικών πόρων αναγνωρίζονται και η αφθονία των άυλων πόρων γίνεται η κεντρική αρχή λειτουργίας. Το όραμα της P2P θεωρίας είναι το ακόλουθο:

1.Η βασική διανοητική, πολιτιστική και πνευματική αξία θα παράγεται μέσω της μη-αμοιβαίας ομότιμης παραγωγής.

2.Θα περιτριγυρίζεται από μια μεταρρυθμισμένη, ομότιμα εμπνευσμένη σφαίρα υλικών ανταλλαγών.

3.Η γενική της διαχείριση θα γίνεται από ένα ομότιμα εμπνευσμένο και μεταρρυθμισμένο κράτος και σύστημα διακυβέρνησης.

Εξαιτίας αυτών των χαρακτηριστικών, μπορεί να ειπωθεί ότι οι ομότιμες σχέσεις αποτελούν τον πυρήνα της λογικής του διάδοχου πολιτισμού, και αποτελούν την απάντηση και την λύση της δομικής κρίσης του σύγχρονου καπιταλισμού. Πραγματικά, επειδή ένα σύστημα απεριόριστης ανάπτυξης είναι λογικά και από φυσικής απόψεως αδιανόητο με ένα περιορισμένο φυσικό περιβάλλον, το σημερινό παγκόσμιο σύστημα αντιμετωπίζει μια δομική κρίση για την εκτεταμένη ανάπτυξή του. Αν σήμερα καταναλώνονται “δύο πλανήτες”, θα χρειαστούν τέσσερις πλανήτες αν η Κίνα και η Ινδία εξισωθούν με τα τρέχοντα επίπεδα κατανάλωσης των δυτικών χωρών. Εξαιτίας της οικολογικής κρίσης και της κρίσης πόρων που αυτή προκαλεί, το σύστημα είναι σε τελική ανάλυση πεπερασμένο στην διευρυμένη του ανάπτυξη.

Ωστόσο, το όνειρό του για εντατική ανάπτυξη στην άυλη σφαίρα είναι εξίσου μπλοκαρισμένο, καθώς η σφαίρα της αφθονίας και της άμεσης κοινωνικής παραγωγής αξίας μέσω της ομότιμης παραγωγής, δημιουργεί μια εκθετική αύξηση στις αξίες χρήσης αλλά μόνο, ας πούμε, γραμμική ανάπτυξη στις ευκαιρίες της αγοράς στο περιθώριό της.

Το σύγχρονο παγκόσμιο σύστημα αντιμετωπίζει μια παρόμοια κρίση με αυτή της βασισμένης στη δουλεία Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που δεν μπορούσε να αναπτυχθεί σε έκταση (σε κάποιο σημείο το κόστος της επέκτασης είναι μεγαλύτερο από τα οφέλη της προστιθέμενης παραγωγικότητας), αλλά δεν μπορούσε επίσης να αναπτυχθεί και εντατικά καθώς αυτό θα απαιτούσε αυτονομία για τους σκλάβους. Έτσι, αναδύθηκε το φεουδαρχικό σύστημα, που εστίασε ξανά στην “τοπικότητα” όπου μπορούσε να γίνει πολύ περισσότερο παραγωγικό και να αναπτυχθεί “εντατικά”. Οι δουλοπάροικοι, οι οποίοι προσδέθηκαν στη γη αλλά τώρα διέθεταν οικογένειες, ένα καθορισμένο μέρος του προϊόντος τους και ένα ελαφρύτερο φορολογικό βάρος, ήτανε σημαντικά πιο παραγωγικοί από τους δούλους. Οι αφέντες πήρανε ένα σημαντικά μικρότερο κομμάτι του πλεονάσματος. Σήμερα, η εκτατική ανάπτυξη είναι τελικά μπλοκαρισμένη αλλά η εντατική ανάπτυξη στη άυλη σφαίρα προϋποθέτει μια ουσιαστική αναδιάταξη που εν πολλοίς υπερβαίνει την λογική του τρέχοντος συστήματος.

Με παρόμοιο τρόπο, η σημερινή δομική κρίση προκαλεί μια αναδιάταξη στις δύο βασικές τάξεις (όπως οι κάτοχοι των δούλων έπρεπε να γίνουν αφέντες των δουλοπάροικων και οι σκλάβοι δουλοπάροικοι). Σήμερα, διακρίνουμε την ανάδυση μιας δικτυοκρατικής τάξης κατόχων κεφαλαίου που απαρνούνται την εξάρτησή τους από το σημερινό καθεστώς της άυλης συσσώρευσης μέσω της πνευματικής ιδιοκτησίας για χάρη ενός ρόλου σαν ενεργοποιητές της κοινωνικής συμμετοχής χρησιμοποιώντας ιδιόκτητες πλατφόρμες, οι οποίες συνδυάζουν έξυπνα ανοικτά και κλειστά στοιχεία έτσι ώστε να σιγουρέψουν ένα μέτρο ελέγχου και κέρδους. Ταυτόχρονα, οι διανοητικά εργαζόμενοι αναδιατάσσονται από μια τάξη που ήταν αποσπασμένη από τα εργαλεία παραγωγής, σε μια τάξη που δεν είναι πλέον αποσπασμένη από τα εργαλεία της παραγωγής της, καθώς οι εγκέφαλοι της και τα δίκτυα αποτελούν σήμερα τα δικά της κοινωνικοποιημένα εργαλεία παραγωγής. (Ωστόσο εξακολουθεί εν πολλοίς να βρίσκεται αποκομμένη από αυτόνομα μέσα νομισματοποίησης). Θα ήταν δίκαιο να πούμε ότι σήμερα οι κοινότητες της ομότιμης παραγωγής είναι βιώσιμες σαν συλλογικότητες αλλά μη βιώσιμες στο επίπεδο των ατόμων, οδηγώντας σε μια κρίση αξίας και διάσπαρτης επισφάλειας ανάμεσα στους διανοητικά εργαζόμενους.

Η λύση δείχνει, κατά τη δική μου άποψη, τις παρακάτω κατευθύνσεις:

1.ο ιδιωτικός τομέας αναγνωρίζει την αυξανόμενη εξάρτησή του από τις θετικές εξωτερικεύσεις της κοινωνικής συνεργασίας και μαζί με τη δημόσια εξουσία, συμφωνεί σε έναν νέο ιστορικό συμβιβασμό της μορφής του βασικού εισοδήματος. Αυτό επιτρέπει στη σφαίρα της συνεργασίας να ανθίσει ακόμα περισσότερο δημιουργώντας οφέλη για την αγορά

2.η σφαίρα της αγοράς αποκόπτεται από τον καπιταλισμό της απεριόριστης ανάπτυξης (το πως αυτό μπορεί να καταστεί εφικτό αποτελεί αντικείμενο ενός ξεχωριστού άρθρου, αλλά το κλειδί θα ήταν μια μακρο- χρηματική μεταρρύθμιση όπως αυτή που έχει προταθεί από τον Bernard Lietaer, συνδυασμένη με νέους θεσμούς που επεκτείνουν την παραγωγή χρήματος από τις ιδιωτικές τράπεζες στο κοινωνικό πεδίο με συστήματα ανοικτού χρήματος)

3.η σφαίρα της ομότιμης παραγωγής δημιουργεί κατάλληλα “συστήματα αναγνώρισης πλούτου” προκειμένου να αναγνωρίσει αυτούς που συντηρούν την ύπαρξή της και υπάρχουν συστήματα που μπορούν να μεταφράσουν αυτό τον πλούτο αναγνώρισης σε εισόδημα.

Ομότιμη διακυβέρνηση και δημοκρατία

Καθώς οι ομότιμες τεχνικές και κοινωνικές υποδομές όπως τα κοινωνικά μέσα και οι αυτοκατευθυνόμενες ομάδες εμφανίζονται και γίνονται μια σημαντική αν όχι κυρίαρχη μορφή των αλλαγών που προάγει ο “γνωστικός” καπιταλισμός, η δυναμική των ομότιμων σχέσεων θα έχει αυξανόμενες πολιτικές επιπτώσεις.

Σαν υπενθύμιση, η δυναμική των ομότιμων σχέσεων γεννιέται οποτεδήποτε υπάρχουν κατανεμημένα δίκτυα δηλαδή δίκτυα όπου οι συντελεστές είναι ελεύθεροι να αναλάβουν δράση και να διαμορφώσουν σχέσεις και όπου υπάρχει απουσία ανοικτού εξαναγκασμού, έτσι ώστε οι μορφές διακυβέρνησης να γεννιούνται από τα κάτω προς τα πάνω. Δημιουργεί διαδικασίες όπως η ομότιμη παραγωγή, συλλογική παραγωγή αξίας, ομότιμη διακυβέρνηση, δηλαδή αυτοδιακυβέρνηση αυτών των έργων και ομότιμη ιδιοκτησία, ένα σύστημα αυτοπροστασίας που προφυλάσσει από την ατομική ιδιοποίηση των “Κοινών”.

Είναι σημαντικό να διακριθεί η ομότιμη διακυβέρνηση ενός πλήθους μικρών αλλά συντονισμένων παγκοσμίων ομάδων που επιλέγουν μη αντιπροσωπευτικές διαδικασίες, στις οποίες οι συμμετέχοντες συναποφασίζουν σχετικά με τα έργα, από την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Η τελευταία αποτελεί μια αποκεντρωμένη μορφή μοιράσματος της εξουσίας βασισμένη σε εκλογές και αντιπροσώπους. Καθώς η κοινωνία δεν αποτελεί μια ομάδα ομότιμων με a priori συναίνεση, αλλά περισσότερο μια αποκεντρωμένη δομή ανταγωνιζομένων ομάδων, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την ομότιμη διακυβέρνηση.

Ωστόσο και οι δύο μορφές θα επηρεάσουν και θα προσαρμοστούν η μία στην άλλη. Τα ομότιμα έργα που αναπτύσσονται πάνω από μια συγκεκριμένη κλίμακα και αρχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα αποφάσεων σχετικές με ανεπαρκείς πόρους, πιθανότατα θα υιοθετήσουν κάποιους αντιπροσωπευτικούς μηχανισμούς. Η αντιπροσωπευτική και γραφειοκρατική λήψη αποφάσεων μπορεί και θα υποκατασταθεί σε ορισμένους χώρους με παγκόσμια δίκτυα διακυβέρνησης που μπορεί να αυτοκυβερνώνται σε ευρεία κλίμακα, αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει και θα ενσωματώσουν ολοένα και περισσότερο μοντέλα πολλαπλών ενδιαφερομένων παραγόντων, που προσπαθούν να συμπεριλάβουν σαν συμμετέχοντες στις αποφάσεις όλες τις ομάδες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν απ' αυτές. Αυτό το μοντέλο της συνεργασίας, βασίζεται σε ομάδες, αλλά σχετίζεται ως προς το πνεύμα του στην βασισμένη στο άτομο ομότιμη διακυβέρνηση γιατί συμμερίζεται το ήθος της συμμετοχής.

Προς μια προσέγγιση του κράτους σαν συνεργάτη

Η πολιτική του κράτους σαν συνεργάτη, αποτελεί μια προσέγγιση σύμφωνα με την οποία το κράτος καθιστά δυνατές και ενισχύει τις κοινότητες των χρηστών προκειμένου να δημιουργήσουν αξία για τους ίδιους και επιπλέον εστιάζεται στην ελαχιστοποίηση των εμποδίων. Η θεμελιώδης αλλαγή στην προσέγγιση είναι η ακόλουθη: Στη μοντέρνα αντίληψη τα άτομα αντιμετωπίζονταν σαν μονάδες. Πιστευόταν ότι είχαν ανάγκη από ένα κοινωνικό συμβόλαιο που απέδιδε την εξουσία σε έναν κυρίαρχο προκειμένου να δημιουργηθεί κοινωνία, όπως επίσης και θεσμούς που τους αντιμετώπιζαν σαν μια αδιαφοροποίητη μάζα. Σύμφωνα με τη νέα αντίληψη, τα άτομα είναι ήδη και πάντα συνδεδεμένα με τους ομότιμους τους κοιτάζοντας τους θεσμούς με ομότιμα πληροφορημένο τρόπο. Έτσι οι θεσμοί θα πρέπει να μετεξελιχθούν σε υποστηρικτικές οικολογίες επινοώντας τρόπους να δημιουργήσουν υποδομές υποστήριξης. Οι πολιτικοί μετατρέπονται σε διερμηνείς και ειδήμονες, που μπορούν να οδηγήσουν τα ζητήματα που αναδύονται από τα δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών στην σφαίρα επιρροής των θεσμών.

Το κράτος μετατρέπεται στην χειρότερη περίπτωση σε έναν ουδέτερο διαιτητή (ή ακόμα καλύτερα υποστηρικτή των “Κοινών”) δηλαδή “μετά”- ρυθμιστή των τριών σφαιρών επιρροής και υποχωρεί από το δυαδικό δίλημμα κρατικοποίηση/ιδιωτικοποίηση προς την τριπλή επιλογή ενός βέλτιστου μίγματος μεταξύ κυβερνητικής ρύθμισης, ελευθερίας της αγοράς των ιδιωτών και αυτόνομων έργων της κοινωνίας των πολιτών.

Το κράτος συνεργάτης αναγνωρίζει ότι ο νόμος του ασύμμετρου ανταγωνισμού επιβάλει ότι πρέπει να υποστηρίξει την κοινωνική καινοτομία προκειμένου να αναπτύξει την απώτατη ικανότητά της.

Ένα παράδειγμα που συνάντησα πρόσφατα ήταν η δουλειά του δήμου της Βρέστης στην Γαλλική Βρετάνη. Στο δήμο υπάρχει ένα παράρτημα “Τοπικής Δημοκρατίας” κάτω από την καθοδήγηση του Michel Briand και παρέχει δικτυακές υποδομές, εκπαιδευτικό πρόγραμμα και κοινόχρηστες φυσικές υποδομές (όπως κάμερες, εξοπλισμό ηχογράφησης κτλ...) έτσι ώστε τοπικές ομάδες και άτομα να μπορούν να υλοποιούν πολιτιστικά και κοινωνικά έργα. Γο κοινό μπορεί να δημιουργήσει αρχεία ήχου και βίντεο για να εμπλουτίσει τα έθιμά του, τα οποία δεν παράγονται κατά συνέπεια από ιδιωτική εταιρία ούτε από την ίδια την πόλη. Με άλλα λόγια, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η δημόσια εξουσία καθιστά εφικτή και ενδυναμώνει την άμεση κοινωνική παραγωγή αξίας. Η ομότιμη δυναμική, ο πειραματισμός και οι σκέψεις που εμπνέει, δεν αφορούν μόνο μια τρίτη μορφή παραγωγής κοινωνικής αξίας, αλλά παράγει και νέες μορφές θεσμών και ρυθμίσεων, που θα μπορούσαν να διερευνηθούν και να εφαρμοστούν εποικοδομητικά.

Πραγματικά, μέσα από την κοινωνία των πολιτών αναδύεται ένας νέος θεσμός, τα “Kοινά”, που αποτελεί μια νέα διακριτή μορφή ρύθμισης και ιδιοκτησίας. Σε αντίθεση με την ατομική ιδιοκτησία, που είναι αποκλειστική και σε αντίθεση με την κρατική ιδιοκτησία όπου το συλλογικό “απαλλοτριώνει” το άτομο, με τη μορφή των “Kοινών” το άτομα διατηρεί την κυριαρχία την οποία όμως εθελοντικά μοιράζεται. Μόνο η προσέγγιση της ιδιοκτησίας που στηρίζεται στα “Kοινά” αναγνωρίζει την ροπή της γνώσης να διαχέεται παντού, ενώ το καθεστώς της ατομικής ιδιοκτησίας απαιτεί μια ριζική διαμάχη απέναντι σ' αυτή τη φυσική τάση. Αυτό καθιστά πιθανό ότι η μορφή των “Kοινών” θα υιοθετηθεί σαν την πιο ανταγωνιστική λύση.

Σε επίπεδο θεσμοθέτησης αυτών των νέων μορφών κοινής ιδιοκτησίας, ο Peter Bames, στο σημαντικό του βιβλίο Capitalism 3.0 εξηγεί πως τα εθνικά πάρκα και τα περιβαλλοντικά “Κοινά” (σαν αυτά του προτεινόμενου Skytrust ), μπορούν να διαχειρίζονται από ιδρύματα, που έχουν την υποχρέωση να συντηρούν ακέραιο όλο το φυσικό κεφάλαιο και μέσω της αρχής “ένας άνθρωπος, μία ψήφος” θα αναλαμβάνουν να συντηρούν τους κοινούς φυσικούς πόρους. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μια αποδεκτή εναλλακτική ανάμεσα στην στην εθνικοποίηση και την απορύθμιση/ιδιωτικοποίηση.

Θα μπορούσα να υποθέσω ότι στον διάδοχο πολιτισμό όπου η ομότιμη λογική αποτελεί τον πυρήνα της δημιουργίας αξίας, τα “Kοινά” αποτελούν τον κεντρικό θεσμό που δίνει δυναμισμό στο “μετα-σύστημα” και η αγορά αποτελεί ένα ομότιμα ενημερωμένο υποσύστημα που ασχολείται με την παραγωγή ανταγωνιστικών φυσικών αγαθών μαζί με μια πλουραλιστική οικονομία που επαυξάνεται με μια ποικιλία σχημάτων που βασίζονται στην αμοιβαιότητα.

Μια ανανεωμένη προοδευτική πολιτική επικεντρωμένη στην υποστήριξη των “Kοινών”

Τι μπορεί να σημαίνουν αυτά για τις χειραφετικές παραδόσεις που αναδύθηκαν από την βιομηχανική εποχή;

Πιστεύω ότι θα μπορούσαν να έχουν δύο θετικές επιπτώσεις:

1.Τον διαχωρισμό από τον αυτόματο δεσμό με γραφειοκρατικές μορφές διακυβέρνησης (που δεν σημαίνει ότι αυτές δεν είναι κατάλληλες κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες). Προτάσεις μπορούν να διαμορφωθούν με τρόπο ώστε να υποστηρίζουν άμεσα την ανάπτυξη των κοινών.

2.Τον διαχωρισμό από την εναλλακτική τους: την απορύθμιση και την ιδιωτικοποίηση. Η υποστήριξη των “Κοινών” και της ομότιμης παραγωγής σημαίνει ότι υπάρχει μια εναλλακτική πρόταση στην νεοφιλελεύθερη ιδιωτικοποίηση και στην τυφλή υιοθέτηση λογικών ιδιωτικοποίησης στην δημόσια σφαίρα

Τα προοδευτικά κινήματα μπορούν να γίνουν μάλλον πληροφορικά, παρά στοιχεία της βιομηχανικής κοινωνίας. Αντί να προασπίζονται το βιομηχανικό status quo, να μετατραπούν ξανά σε μια επιθετική δύναμη (για παράδειγμα παλεύοντας για μια βασισμένη στην ισότητα κοινωνία της πληροφορίας), περισσότερο συνδεδεμένα με τα ανοικτά/ελεύθερα, συμμετοχικά κινήματα και δυνάμεις. Αυτά τα τρία κοινωνικά κινήματα γεννήθηκαν εξαιτίας της ανάγκης μιας αποτελεσματικής κοινωνικής αναπαραγωγής της ομότιμης παραγωγής και των “Κοινών”.

Τα ανοιχτά και ελεύθερα κινήματα επιδιώκουν να εξασφαλίσουν ότι υπάρχει πρωτογενές υλικό για ελεύθερη πολιτιστική παραγωγή και οικειοποίηση, και μάχονται ενάντια στις μονοπωλιακές προσόδους που εκχωρούνται στο κεφάλαιο, που σήμερα περιορίζει την καινοτομία. Δουλεύουν από την πλευρά της εξισώσεως που αφορά στην προσφορά. Τα συμμετοχικά κινήματα θέλουν να εξασφαλίσουν ότι ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει τον συγκεκριμένο συνδυασμό ικανοτήτων του προκειμένου να συνεισφέρει σε κοινά έργα και δουλεύουν στην κατεύθυνση μείωσης των τεχνικών, κοινωνικών και πολιτικών ουδών. Τέλος, το κίνημα των “Κοινών” (commons) εργάζεται προκειμένου να προστατευθούν τα “Κοινά” από την ατομική ιδιοποίηση, έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η κοινωνική τους αναπαραγωγή και η κυκλοφορία των “Κοινών” να συνεχισθεί ανεμπόδιστα καθώς τα “Κοινά” με τη σειρά τους δημιουργούν νέες στιβάδες ανοικτού και ελεύθερου πρωτογενούς υλικού.

Αυτά τα διαφορετικά κινήματα εμφανίζονται με τις συνήθεις τρεις αποχρώσεις:

1.Παραβατικά κινήματα, όπως των παλαιοτέρων και νέων που διαμοίραζαν αρχεία, που δείχνουν ότι το νομικό καθεστώς πρέπει να αλλάξει.

2.Εποικοδομητικά κινήματα, που δημιουργούν το πλαίσιο νέων τύπων κοινωνικών σχέσεων όπως το κίνημα των “Κοινών Δημιουργημάτων” (creative commons) το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού κτλ.

3.Μεταρρυθμιστικές ή ριζοσπαστικές προσπάθειες αλλαγής του θεσμικού καθεστώτος και προσαρμογής του στις νέες πραγματικότητες. Προσωπικά πιστεύω ότι τα κινήματα αυτά δεν θα δημιουργήσουν νέα πολιτικά κόμματα αλλά ότι αυτά τα δίκτυα των δικτύων τελικά θα αναζητήσουν πολιτική διασύνδεση. Παρόλο που οι σχέσεις μεταξύ ομότιμων αποτελούν ένα καθεστώς που συνδυάζει ισότητα και ελευθερία και με τον τρόπο αυτό συνθέτει στοιχεία από διάφορες πλευρές του πολιτικού φάσματος , πιστεύω ότι η αριστερά αποτελεί τον κατεξοχήν επιρρεπή χώρο να σφυρηλατήσει συμμαχία με τους νέους πόθους και διεκδικήσεις αυτών των κινημάτων.

Ακόμα, υπάρχει σύνδεση με το οικολογικό κίνημα. Καθώς τα προσανατολισμένα στον πολιτισμό κινήματα παλεύουν ενάντια στην τεχνητή σπάνη που προάγουν τα καθεστώτα των νόμων για τις πατέντες και του copyright, το οικολογικό κίνημα παλεύει ενάντια στην τεχνητή αφθονία που δημιουργείται από τις αχαλίνωτες λογικές της αγοράς. Η απομάκρυνση της ψευδο-αφθονίας και της ψευδο-σπάνης είναι ακριβώς αυτό που απαιτείται σ' αυτή τη φάση προκειμένου να γίνει ο ανθρώπινος πολιτισμός βιώσιμος.

Συμπέρασμα: Τι πρέπει να γίνει;

Ας ανατρέξουμε σε μερικά από τα σημεία που αναλύσαμε προκειμένου να δούμε πως τα κινήματα ενάντια στην τεχνητή σπάνη και της αειφορείας διασταυρώνονται.

Ζούμε με μια πολιτική οικονομία που τα τοποθετεί ακριβώς αντίστροφα.

Πιστεύουμε ότι ο φυσικός μας κόσμος είναι απεριόριστος και κατά συνέπεια ότι μπορούμε να έχουμε ένα οικονομικό σύστημα στηριγμένο στην απεριόριστη ανάπτυξη. Ωστόσο, καθώς ο υλικός κόσμος είναι πεπερασμένος, βασιζόμαστε σε μια ψευδο-αφθονία. Ταυτόχρονα πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να εισαγάγουμε τεχνητές ελλείψεις στον κόσμο της άυλης παραγωγής, προβάλλοντας εμπόδια στην ελεύθερη ροή του πολιτισμού και της κοινωνικής καινοτομίας που βασίζεται στην ελεύθερη συνεργασία, δημιουργώντας τα εμπόδια των αδειών και τις προσόδους της πνευματικής ιδιοκτησίας που προστατεύεται από το κράτος.

Αντί γι' αυτά, αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια πολιτική οικονομία βασισμένη στην πραγματική έννοια της σπάνης στον υλικό κόσμο και την συνειδητοποίηση της αφθονίας στην άυλη σφαίρα. Η σύνθετη καινοτομία χρειάζεται δημιουργικούς και αυτόνομους εργαζόμενους που δεν παρακωλύονται στην δυνατότητά τους να μοιράζονται και να μαθαίνει ο ένας από τον άλλο.

Στον κόσμο της άυλης παραγωγής, του λογισμικού, του κειμένου και του σχεδιασμού, το κόστος της αναπαραγωγής είναι οριακό και γι' αυτό διακρίνουμε την ανάδυση της μη αμοιβαίας ομότιμης παραγωγής, κατά την οποία οι άνθρωποι δεσμεύονται εθελοντικά στην άμεση δημιουργία αξιών χρήσης, επωφελούμενοι από το “Κοινό” αποτέλεσμα κατά τρόπο γενικό αλλά χωρίς ειδική αμοιβαιότητα. Στον κόσμο της υλικής παραγωγής, όπου υπάρχει σπάνη και τα κόστη πρέπει να ισοσκελίζονται, μια παρόμοια μη αμοιβαιότητα δεν είναι δυνατή και γι' αυτό χρειαζόμαστε μορφές ουδέτερης ανταλλαγής όπως οι αγορές ή άλλες μορφές αμοιβαιότητας.

Στην σφαίρα της άυλης παραγωγής, η ανθρωπότητα διδάσκεται τους νόμους της αφθονίας, καθώς μη ανταγωνιστικά αγαθά κερδίζουν σε αξία μέσω του μοιράσματος. Στον κόσμο αυτό εξελισσόμαστε προς την κατεύθυνση αδειών που δεν είναι αποκλειστικές, συμμετοχικές μορφές παραγωγής, και μορφές ιδιοκτησίας προσανατολισμένες στα “Κοινά”. Θετικές μορφές δίκαιης ανταπόδοσης βασισμένες στη συνάφεια αρχίζουν να αναδύονται.

Στον κόσμο της σπάνης των υλικών αγαθών, μια σειρά από κρίσεις ανεπάρκειας αρχίζουν να ζυμώνονται, με την υπερθέρμανση του πλανήτη να αποτελεί μια απ' αυτές προκαλώντας την ανάδυση αρνητικών μορφών ανταγωνιστικού φατριασμού.

Η λογική της αφθονίας έχει τη δυνατότητα να μας οδηγήσει σε μια αναδιοργάνωση του κόσμου μας σε ένα επίπεδο μεγαλύτερης πολυπλοκότητας, κινούμενο κατά βάση στα πλαίσια της ομότιμης λογικής.Η λογική της σπάνης έχει τη δυνατότητα να μας οδηγήσει σε γενικευμένους πολέμους για τους πόρους, σε μια υποβάθμιση σε χαμηλότερες μορφές πολυπλοκότητας, ένα νέο μεσαίωνα όπως συνέβη μετά την αποσύνθεση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Έτσι η πρόκληση είναι να χρησιμοποιήσουμε την αναδυόμενη λογική της αφθονίας και να την εμφυσήσουμε στον κόσμο της σπάνης. Αποτελεί κάτι τέτοιο μια ρεαλιστική πιθανότητα;

Στον άυλο κόσμο της αφθονίας, το μοίρασμα δεν είναι προβληματικό, και η περαιτέρω εμφάνιση και επέκταση μη αμοιβαίων μορφών παραγωγής είναι πολύ πιθανή. Το “Μαζί γνωρίζουμε τα πάντα”είναι ένα μάλλον εφικτό ιδεώδες. Στον υλικό κόσμο της σπάνης, η αφθονία μεταφράζεται σε τρία κύρια σημεία που μπορούν να αλλάξουν την ανθρώπινη συνείδηση και κατά συνέπεια τις οικονομικές πρακτικές. Η ιδέα του “έχουμε τα πάντα μαζί”, δεν φαίνεται αρκετά εφικτή, έτσι χρειαζόμαστε μεταβατικές αντιλήψεις.

Η πρώτη αντίληψη είναι η κατανομή των πάντων. Αυτό σημαίνει ότι αντί για αφθονία, έχουμε μια “σαλαμοποίηση” των φυσικών πόρων και των φυσικών μέσων παραγωγής, έτσι ώστε τα άτομα μπορούν να δεσμεύονται ελεύθερα και να ενεργούν. Αυτό σημαίνει μια οικονομία που κινείται στην κατεύθυνση του οράματος ομότιμα πληροφορημένων μορφών αγοράς όπως το θεμιτό εμπόριο (ένα μηχανισμό αγοράς που διέπεται από το αμοιβαίο κέρδος παραγωγών και καταναλωτών που αντιμετωπίζονται σαν συνέταιροι), και η κοινωνική επιχειρηματικότητα (χρήση του κέρδους με συνειδητό σκοπό την κοινωνική πρόοδο). Η αντικειμενική τάση προς την σμίκρυνση των φυσικών μέσων παραγωγής διαμορφώνει μια διακριτή δυνατότητα: η επιτραπέζια (desktop) κατασκευή ενισχύει τους ανεξάρτητους σχεδιαστές, η ταχεία κατασκευή προϊόντων και εργαλείων μειώνει τα πλεονεκτήματα της μεγάλης κλίμακας βιομηχανικής παραγωγής και το ίδιο επιτυγχάνουν και τα προσωπικά μηχανήματα κατασκευής. Ο κοινωνικός δανεισμός δημιουργεί κατανομή του οικονομικού κεφαλαίου. Η άμεση παραγωγή νομίσματος μέσω λογισμικού δεν είναι μακριά από το να υλοποιηθεί σε διάφορες περιοχές του κόσμου (δείτε την δουλειά του Bernard Lietaer). Αν πράγματι η σπάνη οδηγήσει σε ακριβότερη ενέργεια και πρώτες ύλες, μια επανα -“τοπικοποίηση” (re-localization) της παραγωγής είναι πιθανή και οι ομότιμα πληροφορημένες μορφές παραγωγής θα ενδυναμωθούν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.

Η δεύτερη αντίληψη είναι η βιώσιμη ανάπτυξη. Επειδή ένα σύστημα άπειρης μεγέθυνσης δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα, χρειάζεται να μετατοπιστούμε σε νέες αντιλήψεις της αγοράς όπως περιγράφονται από τις σχολές σκέψης του φυσικού καπιταλισμού (David Korten, Paul Hawken, Hazel Henderson), στο capitalism 3.0 (την πρόταση του Peter Barnes να χρησιμοποιηθούν τα ιδρύματα σαν μορφές ιδιοκτησίας καθώς επιβάλουν την συντήρηση του κεφαλαίου), αρθρωτό σχεδιασμό και παραγωγικές διαδικασίες ώστε να μην υπάρχει σπατάλη. Χρειάζεται να μετατοπιστούμε σε μια οικονομία σταθερής κατάστασης (Herman Daly) που δεν είναι απαραίτητα στατική, αλλά στην οποία μια μεγαλύτερη απόδοση από τη φύση εξαρτάται από τις δικές μας δυνατότητες να αναγεννήσουμε αυτούς τους πόρους.

Η τρίτη αντίληψη είναι αυτή της επάρκειας ή του κορεσμού. Η έννοια της αφθονίας δεν έχει μόνο μια αντικειμενική όψη αλλά επίσης και μια υποκειμενική. Στην υλική οικονομία, η απεριόριστη αύξηση πρέπει να αντικατασταθεί από την επάρκεια, τη συνειδητοποίηση ότι η ανθρώπινη ευτυχία δεν μπορεί πλέον να εξαρτάται από την απεριόριστη υλική συσσώρευση και υπερκατανάλωση, αλλά πρέπει να εξαρτάται από την άυλη συσσώρευση και ανάπτυξη. Στο να έχουμε αρκετά ώστε να αντλούμε νόημα και υπόσταση μέσα από την ταυτότητά μας σαν δημιουργικά και συνεργαζόμενα άτομα, αναγνωρισμένα μέσα στις διάφορες ομότιμες κοινότητες.

Μόνο μια πλούσια σε "εμπειρίες" οικονομία μπορεί να οδηγήσει πέρα από ένα πολιτισμό δυστυχίας και καταπίεσης. Η οικονομία αυτή ωστόσο, δεν θα δημιουργηθεί απλά από εμπορικούς ενδιάμεσους αλλά θα υπάρχει και η άμεση κοινωνική παραγωγή πολιτιστικής αξίας. Επιχειρήσεις και ομότιμες κοινότητες, ενεργοποιημένες και εξουσιοδοτημένες από ένα κράτος συνέταιρο, θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα κόσμο πλούσιο σε άϋλες αξίες και όσο πλουσιότερος είναι ο κόσμος των άυλων αξιών που μας περιτριγυρίζουν, τόσο μικρότερος θα είναι ο δεσμός μας με την αποκλειστική κτητικότητα.

Παράρτημα

Παράρτημα 1. : Περίληψη των θέσεων σχετικά με την ανάδυση του ομότιμου πολιτισμού και της πολιτικής οικονομίας.

1.Το σημερινό παγκόσμιο σύστημα χαρακτηρίζεται από μια βαθύτατα αντιπαραγωγική λογική κοινωνικής οργάνωσης: α) Βασίζεται στην εσφαλμένη αντίληψη της αφθονίας στον πεπερασμένο υλικό κόσμο. Έχει δημιουργήσει ένα σύστημα βασισμένο στην απεριόριστη αύξηση μέσα στα όρια πεπερασμένων πόρων. β) Βασίζεται στην εσφαλμένη αντίληψη της σπάνης στον απεριόριστο άϋλο κόσμο. Αντί να επιτρέπει τον συνεχή πειραματισμό και την κοινωνική καινοτομία, σκόπιμα εγείρει νομικούς και τεχνικούς φραγμούς για να αποτρέψει την ελεύθερη συνεργασία με πατέντες, copyrights κτλ.

2.Σαν συνέπεια, η πρώτιστη προτεραιότητα για έναν αειφόρο πολιτισμό ανατρέπει αυτές τις αρχές στα αντίθετά τους: α) Χρειάζεται να βασίσουμε την φυσική μας οικονομία στην αναγνώριση του πεπερασμένου των φυσικών πόρων και να επιτύχουμε μια βιώσιμη σε σταθερή κατάσταση οικονομία. β) Χρειάζεται να διευκολύνουμε την ελεύθερη και δημιουργική συνεργασία και να μειώσουμε τους φραγμούς για μια τέτοια ανταλλαγή μεταρρυθμίζοντας το copyright και άλλους περιοριστικούς θεσμούς.

3.Η ιεραρχία, οι αγορές, ακόμα και η δημοκρατία είναι τρόποι να κατανείμουμε ελλιπείς πόρους μέσω της εξουσίας, της τιμολόγησης και της διαπραγμάτευσης. Δεν είναι απαραίτητα στο βασίλειο της δημιουργίας και της ελεύθερης ανταλλαγής άυλων αξιών οι οποίες θα αποτιμώνται από, από κάτω προς τα πάνω μορφές ομότιμης διακυβέρνησης.

4.Οι αγορές, σαν μέσα διαχείρισης ανεπαρκών πόρων, δεν αποτελούν παρά ένα μόνο από τα μέσα για την επίτευξη της κατανομής, και χρειάζεται να διαχωρισθούν από ιδέα του καπιταλισμού, που αποτελεί ένα σύστημα απεριόριστης ανάπτυξης.

5.Η δημιουργία άυλης αξίας, που για μια φορά ακόμα, χρειάζεται να κυριαρχήσει σε ένα μετα -υλικό κόσμο που αναγνώρισε το πεπερασμένο του υλικού κόσμου, θα χαρακτηρίζεται από περαιτέρω εξάπλωση της μη αμοιβαίας ομότιμης παραγωγής.

6.Η ομότιμη παραγωγή είναι ένα πιο παραγωγικό σύστημα για την παραγωγή άυλης αξίας από το σύστημα που βασίζεται στο κέρδος και στις περιπτώσεις ασύμμετρου ανταγωνισμού μεταξύ εταιριών που αποσκοπούν στο κέρδος και οργανισμών ή κοινοτήτων που αποσκοπούν στο κοινό όφελος, οι τελευταίες θα έχουν την τάση να επικρατούν.

7.Η ομότιμη παραγωγή οδηγεί σε περισσότερη κοινωνική ευτυχία γιατί 1) βασίζεται στην ανώτερη μορφή ατομικών κινήτρων, δηλαδή τα θετικά εσωτερικά κίνητρα 2) βασίζεται στην ανώτερη μορφή συλλογικής συνεργασίας, δηλαδή συνεργικής συνεργασίας που χαρακτηρίζεται από τέσσερις κερδισμένους (αμφότερους τους συμμετέχοντες στην ανταλλαγή, την κοινότητα και το συνολικό σύστημα)

8.Η ομότιμη διακυβέρνηση, το από κάτω προς τα πάνω σύστημα συμμετοχικής λήψης αποφάσεων (μόνο όσοι συμμετέχουν αποφασίζουν) που εμφανίζεται στα ομότιμα έργα, είναι πολιτικά πιο παραγωγικό από την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και τείνει να παρουσιάζεται στην άυλη παραγωγή. Ωστόσο μπορεί να υποκαταστήσει τις αντιπροσωπευτικές μορφές μόνο στο βασίλειο της μη-σπάνης και αποτελεί μια συμπληρωματική μορφή στην πολιτική σφαίρα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι πολιτικές δομές που δημιουργούν μια σύγκλιση ατομικώνκαι συλλογικών συμφερόντων.

9.Η ομότιμη ιδιοκτησία, τα νομικά και θεσμικά μέσα της κοινωνικής αναπαραγωγής των ομότιμων έργων, είναι εγγενώς πιο διανεμητική σε σχέση τόσο με την δημόσια όσο και με την ατομική, αποκλειστική, ιδιοκτησία. και τείνει να γίνει η επικρατούσα μορφή ιδιοκτησίας στον κόσμο της άυλης παραγωγής (που συμπεριλαμβάνει όλο τον σχεδιασμό των φυσικών προϊόντων).

10.Η σχέση ομότιμου προς ομότιμο σαν την δυναμική σχέσεων ελευθέρων παραγόντων σε κατανεμημένα δίκτυα, κατά πάσα πιθανότητα θα γίνει η κυρίαρχη σχέση στην σφαίρα της της άυλης παραγωγής. Ωστόσο στο βασίλειο της σπάνης, η ομότιμη λογική θα τείνει να ενισχύσει ομότιμα πληροφορημένες μορφές αγοράς, σαν το “δίκαιο εμπόριο” (fair trade) . Στο βασίλειο της βασισμένης στη σπάνη πολιτικής της διαβούλευσης ομάδων, θα οδηγήσει στην ενίσχυση ομότιμα πληροφορημένων μορφών κράτους όπως μορφές διακυβέρνησης πολλαπλών εταίρων.

11.Ο ρόλος του κράτους πρέπει να εξελιχθεί από προστάτης των κυρίαρχων συμφερόντων και διαιτητή μεταξύ της δημόσιας ρύθμισης και ιδιωτικοποιημένων εταιρικών μορφών (μια αέναη και αντιπαραγωγική δυαδική επιλογή) προς το να γίνει ο επιδιαιτητής ανάμεσα στην τριαρχία της δημόσιας ρύθμισης, των αγορών και της άμεσης κοινωνικής παραγωγής αξίας. Στην τελευταία ιδιότητα, πρέπει να εξελιχθεί από το μοντέλο του κράτους πρόνοιας στο μοντέλο του κράτους συνεταίρου που καθιστά εφικτή και ενισχύει την άμεση κοινωνική δημιουργία αξίας.

12.Ο κόσμος της φυσικής παραγωγής χρειάζεται να χαρακτηρίζεται από: α) βιώσιμες μορφές ομότιμα πληροφορημένης ανταλλαγής στην αγορά (δίκαιο εμπόριο κτλ.) β) αναζωογονημένες μορφές αμοιβαιότητας και οικονομίας δώρων γ) ένα κόσμο βασισμένο στην κοινωνική καινοτομία και στα ανοικτά πρότυπα, διαθέσιμα για φυσική παραγωγή οπουδήποτε στον κόσμο

13.Ο καλύτερος εγγυητής της διασποράς της ομότιμης λογικής στον κόσμο της φυσικής παραγωγής είναι η διανομή των πάντων δηλαδή των μέσων παραγωγής στα χέρια ατόμων και κοινοτήτων, έτσι ώστε να μπορούν να δεσμεύονται στην κοινωνική συνεργασία. Καθώς ο άυλος κόσμος θα χαρακτηρίζεται από ομότιμη λογική και μη αμοιβαία γενικευμένη ανταλλαγή, ο ομότιμα ενημερωμένος κόσμος της υλικής παραγωγής θα χαρακτηρίζεται από εξελισόμενες μορφές αμοιβαιότητας και ουδέτερης ανταλλαγής.

14.Πρέπει να μετακινηθούμε από μια άδεια και αναποτελεσματική αντι-καπιταλιστική ρητορική σε εποικοδομητική μετακαπιταλιστική οικοδόμηση. Η ομότιμη θεωρία, σαν απόπειρα δημιουργίας μιας θεωρίας για να κατανοηθεί η ομότιμη παραγωγή, διακυβέρνηση και ιδιοκτησία (και τα συμπαραμαρτούντα παραδείγματα και αξιακά συστήματα των κινημάτων του ανοικτού/ελεύθερου λογισμικού, του συμμετοχικού και των “Κοινών”) βρίσκεται στη μοναδική θέση να παντρεύει την προτεραιότητα των αξιών της δεξιάς, ατομική ελευθερία, και την προτεραιότητα των αξιών της αριστεράς, ισότητα. Για την ομότιμη λογική η μία αποτελεί προϋπόθεση την άλλη και ο συνεργατικός ατομικισμός παντρεύει την κινήματος την ισοδυναμία με την ελευθερία στο πλαίσιο της απουσίας του εξαναγκασμού.

15.Είναι απαραίτητο να ευαισθητοποιηθούμε πολιτικά σε αόρατες αρχιτεκτονικές της εξουσίας. Στα κατανεμημένα συστήματα όπου δεν υφίσταται εμφανής ιεραρχία, η εξουσία αποτελεί μια λειτουργία προς σχεδιασμό. Ένα τέτοιο σύστημα, πιθανότατα και το σημαντικότερο όλων, είναι το νομισματικό σύστημα του οποίου τα συμφέροντα που ενσωματώνει ο σχεδιασμός του προϋποθέτουν η αγορά να είναι συνδεδεμένη με ένα σύστημα απεριόριστης αύξησης και ο δεσμός αυτός πρέπει να διαρραγεί. Μια παγκόσμια μεταρρύθμιση του νομισματικού συστήματος ή η διασπορά νέων μέσων για άμεση κοινωνική παραγωγή νέου νομίσματος, αποτελούν απαραίτητες συνθήκες για την επίτευξη αυτής της ρήξης.

16.Αυτή είναι η αλήθεια για της ομότιμης λογικής για τις κοινωνικές σχέσεις: 1) μαζί έχουμε τα πάντα 2) μαζί γνωρίζουμε τα πάντα. Επομένως, οι συνθήκες για αξιοπρεπή υλική και πνευματική διαβίωση βρίσκονται στα χέρια μας, εξαρτώμενες από τη δυνατότητά μας να συνάπτουμε σχέσεις και να διαμορφώνουμε κοινότητες. Η απελευθερωτική ομότιμη θεωρία δεν προσφέρει καινούργιες λύσεις για τα παγκόσμια προβλήματα, αλλά τα περισσότερα από τα νέα μέσα να τα αναστρέψουμε, στηριζόμενοι στη συλλογική νοημοσύνη όλης της ανθρωπότητας. Γινόμαστε μάρτυρες της γρήγορης εμφάνισης ομότιμων εργαλείων για τον εικονικό κόσμο, και τεχνικών του φυσικού κόσμου που διευκολύνουν τη συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο. Και τα δύο είναι απαραίτητα για να βοηθήσουν στην απαιτούμενη αλλαγή της συνίδησης που πρέπει να εκμαιευθεί. Είναι στο χέρι μας να τα χρησιμοποιήσουμε.

17.Προς το παρόν, ο κόσμος της εταιρικής παραγωγής ωφελείται από τις θετικές εξωτερικότητες της ευρείας διασποράς της κοινωνικής καινοτομίας (καινοτομίας σαν μια αναδυόμενη ιδιότητα των δικτύων και όχι σαν εσωτερικό χαρακτηριστικό κάποιας οντότητας), αλλά δεν υπάρχει μηχανισμός επιστροφής, οδηγώντας στο πρόβλημα της προσωρινότητας. Τώρα που η παραγωγικότητα του κοινωνικού βρίσκεται πέρα από κάθε αμφιβολία, χρειαζόμαστε λύσεις που επιτρέπουν στην πολιτεία και στις εταιρείες που λειτουργούν για το κέρδος να δημιουργήσουν μηχανισμούς επιστροφής, τέτοιες όπως μορφές εισοδήματος που δεν είναι πια άμεσα συνδεδεμένες με την ιδιωτική παραγωγή πλούτου, αλλά ανταμείβουν την κοινωνική παραγωγή πλούτου.

Παράρτημα 2. Με ποιο τρόπο η ομότιμη παραγωγή και καινοτομία επηρεάζουν την πολιτική καινοτομία

1.Ο νόμος του ασύμμετρου ανταγωνισμού: κάθε εταιρεία ή έθνος, που αντιμετωπίζει σαν ανταγωνιστή έναν κοινωφελή οργανισμό που χρησιμοποιεί, ανοιχτές και ελεύθερες μορφές γνώσης , συμμετοχικές μορφές παραγωγής και δεξαμενές γνώσης προσανατολισμένες στα “Κοινά”, θα τείνει να ηττάται από τον τελευταίο.

2.Κάθε έθνος ή εταιρεία που χρησιμοποιεί κλειστά, ιδιωτικά, πρότυπα γνώσης, δεν μπορεί να στηριχθεί σε συμμετοχικές κοινότητες για συν-δημιουργία και δεν αναπτύσσει προσανατολισμένες στα κοινά δεξαμενές γνώσης, τείνει να ηττάται απ' αυτούς που υιοθετούν τέτοιες πρακτικές.

3.Κατά συνέπεια χρειαζόμαστε προσεγγίσεις του τύπου ενός κράτους συνεταίρου και πλατφόρμες που καθιστούν εφικτές και ενδυναμώνουν την κοινωνική παραγωγή αξίας χρήσης και μηχανισμούς μέσω των οποίων η ωφέλεια της ιδιωτικής σύλληψης αυτών των θετικών εξωτερικοτήτων, μπορεί να ρεύσει πίσω στις κοινότητες για να τις κάνει πιο βιώσιμες.

Παράρτημα 3. Το νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο της συμμετοχικής κοινωνίας

1. Στην άυλη σφαίρα α) Ελαχιστοποίηση των τεχνητών ελλείψεων στο πεδίο της πληροφορίας έτσι ώστε να μπορεί να παραχθεί τεράστια κοινωνική αξία, και η άυλη ευχάριστη ατμόσφαιρα να αντικαταστήσει την θανατηφόρα λογική της υλικής συσσώρευσης. β) Οι δημόσιες αρχές υιοθετούν πολιτικές ενός κράτους συνεταίρου που καθιστούν εφικτή και ενδυναμώνουν την άμεση παραγωγή κοινωνικής αξίας

2. Στην υλική σφαίρα α) Υιοθέτηση πραγματικής κοστολόγησης στον υλικό χώρο έτσι ώστε η αγορά να σταματά να γεννά αρνητικές εξωτερικότητες στο φυσικό περιβάλλον, αποδέσμευση του χώρου της αγοράς από το σύστημα της απεριόριστης υλικής μεγένθυσης β) Δημιουργία μιας περισσότερο κατανεμημένης πρόσβασης στα μέσα παραγωγής (ομότιμα βασισμένη χρηματοδότηση, κατανομή της ενεργειακής παραγωγής κτλ.) έτσι ώστε η ομότιμη δυναμική να εισαχθεί και στη σφαίρα της υλικής παραγωγής.


Δείτε επίσης τις σελίδες μας: P2P Lab, Greek language και Greece.