Commons Transitie Plan voor de Stad Gent

• Rapport:

Inhoudstafel

Deel 1: Inleiding

1.1 Doel van dit onderzoek 12

1.2 Structuur van dit rapport 12

1.3. Wat zijn de commons? 13

1.4. Typologie van de commons 16

• Grafiek 1: Kwadrant, een typologie van de commons 17

• Grafiek 2: De commons en de markt 19

1.5. De commons als uitdaging voor markt en overheid 19

1.5.1 De commons als uitdaging voor de overheid 20

1.5.2 De commons als uitdaging voor de markt 22

1.5.3 De commons als uitdaging voor het middenveld 24

1.6 Contributieve logica versus representatieve logica, vrijwilligerslogica en marktlogica 24

1.7 Het economische en sociale potentieel van de commons 25

1.7.1 De commons zijn essentieel voor de ecologische transitie 25

1.7.2 De commons voor lokaal betekenisvolle arbeid 27

• Grafiek 3: het cosmo-lokaal model vergeleken met het klassieke model 28

1.7.3 De commons voor de versterking van democratie en participatie 28

1.8 Een nieuw structureel politiek en economisch kader rond generativiteit 28

1.9 Methodologie van deze verkenningsstudie 29

Deel 2: De globale context: van ‘urban commons’ naar ‘de stad als een commons’

2.1. Een sociaal-ecologisch kader voor de transitie 31

• Grafiek 4: Kate Raworth's Doughnut Economics 31

2.2 De nieuwe rol van de steden 31

2.3. Van urban commons naar de ‘stad als commons’ 32

2.4. De context in Vlaamse steden 37

• Kader 2: Oikos-studie over de relatie tussen commonsgerichte initiatieven en de overheid 38

Deel 3: Analyse van de commonsgerichte burgerinitiatieven in Gent en de rol van de stad

3.1 Voorafgaande algemene bevindingen 40

3.2 De structuur van de commonseconomie in het Gentse 50

• Grafiek 5: de onderliggende structuur van de commonseconomie in Gent 50

Deel 4: Aanbevelingen en voorstellen voor partnerstad Gent

4.0 Overzicht 53

4.1 Generieke voorstellen voor Gent als partnerstad 53

4.1.1 Voorstel voor een algemeen institutioneel kader voor Gent als partnerstad 53

• Grafiek 6: structuur Beleidsgroep Gent en Garde 54

• Grafiek 7: model transitieversterkend platform 55

4.1.2. Voorstel voor een algemeen institutioneel kader voor publiek-civiele (publiek-commons) samenwerking 55

4.1.2.1. Oprichting van een Commons Stadslabo 56

4.1.2.2. ‘Drie-in-één’ ondersteuningscoalities 56

• Grafiek 8: Model ondersteuningscoalities 57

4.1.2.3. Commonsreglement en commonsakkoorden 57

4.1.3 De noodzaak van een publieke-sociale cel voor juridische ondersteuning van commonsprojecten 57

4.1.4. Een permanente facilitaire infrastructuur voor incubatie en ondersteuning 58

4.1.4.1 Oprichting van een fysieke incubator-infrastructuur 58

4.1.4.2 Faciliteren van generatieve kapitaalstromen: een bank voor de commons 59

4.1.4.3 Van Tijdelijke Invulling naar permanente commons via een commonsregistratiemechanisme en grondbank 60

4.1.4.4 Open data 61

4.1.5 Het ondersteunen van platformcoöperativisme als de commons van de deeleconomie 61

4.1.6 ‘Gent als commonsstad van de toekomst’ als open ‘merk’ voor stadsontwikkeling 62

4.1.7 Het creëren van een multi-stedencoalitie voor het mutualiseren van de kennis en de infrastructuur 63

4.1.8 De waarde van de markt en de waarde van de commons: de noodzaak van nieuwe ‘integrale’ metrieken en waarde-evaluaties m.b.t. sociale en ecologische impact 63

4.1.9 Het versterken van de ‘stem’ van de commons: organisatie van de Staten-Generaal van de Commons (Assembly of the Commons en Chamber of the Commons) 64

4.1.10 De ‘call for commons’ 64

4.2. Specifieke voorstellen voor pilootprojecten in de commonseconomie 65

4.2.1 Opzetten pilootproject rond tewerkstelling 65

4.2.2 Project ankerinstituties om het sociaal en ecologisch aankoopbeleid van de stad te versterken 65

4.2.3 Pilootproject ‘Circular Finance’ 66

4.2.4 Pilootproject ‘Gent als een echte makerstad’ 67

4.2.5 Monetair experiment voor de ‘echte’ economie 67

4.3. Andere sectorale voorstellen 68

4.3.1 Voorstellen rond de cultuur van de commons (o.a. het Commons Festival) 68

4.3.2 De rol van de kennisinstellingen versterken 68

4.3.3. Een nieuwe rol voor Gentse bibliothecarissen in verband met commons mapping 69

Bijlagen

1) Lessons from Urban Commons in the Global North 79

2) THE COMMONS FINANCE CANVAS door Stephen Hinton + info workshop 82

3) Comparatief internationaal onderzoek en internationale context door Vasilis Niaros: ‘Towards a Commons-oriented City - An overview of developments in Europe’ 83

4) Mogelijke vervolgtrajecten: 83

5) Mapping 89

6) Activiteiten met Gentse commons-actoren: individuele vraaggesprekken 89

7) Ontmoetingen met verschillende stadsdiensten betrokken bij de commons 92

8) Kwalitatieve bevraging via de vragenlijst

9) Activiteiten met Gentse commons-actoren: commonstalks @ Timelab

10) Gentse commoner van de dag

11) Interviews burgemeester en schepenen

12) Facebookgroep ‘Gent als Commonstad van de Toekomst’

Bijlagen

Lessons from Urban Commons in the Global North

The existence of sophisticated urban commons policies through ‘partner city’ approaches 79

2. In-depth and long-term integrative strategies of grassroots urban commoners 79

3. Combining social and ecological sustainability 80

4. The tension between horizontalist expectations and institutional governance 80